Focusing w psychoterapii jak pomagać w zmianie
Ośrodek Psychoterapii / Wiedza o psychoterapii
Zmiana w psychoterapii
Dzieje się on dzięki koncentrowaniu się w procesie psychoterapii na cielesnym doświadczeniu tu i teraz swojego wewnętrznego przeżycia. Focusing jest właśnie sposobem docierania do tego odczucia.
Na jednym z warsztatów moja koleżanka, psychoterapeutka CBT powiedziała mi, że teraz ma focusing. Pozwala on jej zespolić to, co analizuje się w jej podejściu, dzięki focusingowi odnalazła głębię doświadczenia.
Focusing w psychoterapii, jak odkryto focusing.
W latach 50-tych Carl Rogers, twórca psychoterapii humanistycznej zaprosił do współpracy filozofa Eugena Gendlina, który miał pomóc mu odpowiedzieć na pytanie dlaczego i w jaki sposób działa empatia. W jaki sposób dokonuje się zmiana w psychoterapii.
Wraz z zespołem badaczy analizowali nagrane sesje terapeutyczne, by znaleźć odpowiedź na to pytanie. Klienci, którzy podczas mówienia odnosili się do swoich wewnętrznych odczuć mieli lepszy efekt terapeutyczny. Co więcej okazywało się, że już od pierwszej sesji da się przewidzieć, u których osób pojawi się zmiana. E. Gendlin wyodrębnił i opisał ten proces nazywając go Focusingiem. Zaczął uczyć ludzi kroków focusingu, tak by był dostępny dla każdego, także poza psychoterapią.
Kiedy Gendlin wyodrębnił focusing z procesu psychoterapii, był to czas królowania pracy opartej na rozmowie, na analizie i interpretacji. Obecnie nadal psychoterapeuci skupiają się na narzędziach i technikach, które mają coś naprawić. Niezwykle trudno jest zostawać w czymś niejasnym, jeszcze nienazwanym. Naturalna ludzka tendencja ciągnie nas do określania i nazywania.
W Focusingu niezwykle ważne jest tempo, odpuszczenie sobie swoich oczekiwań, poradzenie sobie z wewnętrznym krytykiem, który w chwilach ciszy potrafi podszeptywać byś zwątpił/a w swoje kompetencje.
Co sprawia, że focusing jest taki unikalny?
Jak pomagać w zmianie w psychoterapii?
3 kluczowe aspekty focusingu wg Ann Weiser Cornell
- Istotą focusingu jest felt sense, czyli wewnętrzne, cielesne odczucie.
- Postawa akceptacji, ciekawości i niespieszności.
- Zmiana pojawia się z bycia i pozwalania.
Istotą focusingu jest felt sense, czyli wewnętrzne, cielesne odczucie.
Focusing polega na wejście w kontakt z ciałem i dotarciu do szczególnego odczucia jakim jest felt sense. Każdy z nas ma w sobie felt sense. Za każdym razem, gdy wsłuchasz się w swoje ciało możesz dotrzeć do cielesnego odczuwania.
Felt sense pojawia się także w terapii traumy u P. Levina, a Jan Winhall opisuje felt sense w teorii poliwagalnej. Istotą pracy z ciałem jest docieranie do felt sensu właśnie.
Cielesne odczucie jest niejasne, mgliste, jest jeszcze nienazwane, niewyrażone, implicytywne. To odczucie, które ma znaczenie. Włączane w proces doświadczania cielesnego odczucia daje szansę na zobaczenie czegoś więcej. Pozwala odkrywać coś nowego, wydobywanego z granicy podświadomości.
Postawa akceptacji, ciekawości i niespieszności.
To szczególny rodzaj uwagi jaki dajesz swojemu cielesnemu odczuciu. Tak jak pisze Ann Weiser Cornell siadasz, by poznać go lepiej, z zainteresowaną ciekawością. Z taką postawą otwierasz się na doświadczanie tego co jest, choć jest to jeszcze nienazwane, nieuchwytne. Jest to proces, który wymaga czasu.
To jakby czekać na krawędzi tego co świadome i nieświadome, znane i niepoznane. Siadasz w tym miejscu i czekasz cierpliwie, z akceptacją, ciekawością, otwartością i zaczynasz powolutku odczuwać coś więcej.
To jak wejście do ciemnego pokoju, gdzie w pierwszym momencie nic nie widać, a po chwili gdy oczy przyzwyczają się do ciemności zaczynają wyodrębniać się kształty. Dzięki trosce i zainteresowaniu pojawia się dalsze poznanie, ujawnienie tego nieznane.
Zmiana pojawia się z bycia i pozwalania.
Focusing opiera się na nowej filozofii, która źródło zmiany widzi w byciu i pozwalaniu, odpuszczaniu, a nie w robieniu i naprawianiu.
Zmiana i przepływ przybierają naturalny kierunek. Podobnie jak woda, która płynie w sposób w jaki pozwala jej ukształtowanie terenu. Jeśli coś się nie zmienia, to potrzebuje zatrzymania się przy tym i uważności. Pozwolenia na dane doświadczenie, by było takim jakie jest, bez próby jego zmieniania i naprawiania. Wtedy to może otworzyć się na kolejny krok, na pokazanie siebie i zmianę.
Na przykład strach, gdy pozwolisz mu być takim jakim jest, zaczyna się transformować i pokazywać swoją złożoność i zaczyna się zmieniać. W pierwszej chwili może przypominać postać z obrazu Muncha “Krzyk”, taki to przerażający strach A gdy pozwolisz mu takim być, jego kształt zacznie się zmieniać, może łagodnieć i przeobrażać się w smutną twarz.
Zmiana ta opiera się na tym, że bycie i pozwalanie daje możliwość felt sensowi na pojawianie się, a felt sense wie co przyjdzie następne. Podobnie jak niemowlę wie, że jego potrzebą jest ciepło, komfort i jedzenie. A przecież nie wie tego poznawczo.
Focusing w psychoterapii jako jej dopełnienie
Focusing nie jest odrębnym podejściem psychoterapeutycznym, jest on sposobem na dotarcie do szczególnego momentu w procesie terapeutycznym. Focusing pozwala w psychoterapii doświadczyć więcej niż jest już znane. Dociera do granicy pomiędzy świadomością i nieświadomością, by w tym momencie coś mogło się wyłonić.
Focusing pozwala w psychoterapii przechodzić od tego co znane, skonceptualizowane “explicite” do tego co ukryte, niejawne, niewydobyte “implicite”. Implicytywne doświadczenie, to takie które nie pojawi się z samej tylko opowieści, bo w niej jest tylko to, co już znane i nazwane.
Focusing pozwala dotrzeć do “zamkniętych drzwi”, za którymi jest to co nieznane, to co jest jeszcze niedoświadczone. Możesz nauczyć się rozpoznawać momenty skupiania się na wewnętrznym doświadczeniu, które już się dzieją i zachęcać do nich osoby korzystające z psychoterapii. Możesz także nauczyć się jak zapraszać i zatrzymywać się przy momentach wewnętrznego poruszenia, gdy jeszcze się nie dzieją.
Jak pisze Ann Weiser Cornell w swojej książce Focusing in clinical practice, Focusing można płynnie zintegrować z dowolną modalnością. Nie będziesz musiał przestać robić tego co działa i pomaga twoim klientom. Wzmocnisz tę pracę, czyniąc ją jeszcze bardziej skuteczną i wspierającą.
Przemyślenia Ann Weiser Cornell o focusingu w psychoterapii różnych modalności.
- “Warto mieć świadomość, że Focusing przychodzi naturalnie wielu klientom i jest przynajmniej częścią tego, co pomaga ludziom się zmienić, niezależnie od tego, czy my lub oni jesteśmy tego świadomi lub nie. Stańmy się świadomi tego procesu i zachęcajmy do niego, aby jego skuteczność była jeszcze większa.
- Warto przyjrzeć się procesowi odkrywania felt sensu, który umożliwia dotarcie do istoty zmiany. Istnieje wiele przypadków, w których klienci przechodzą od “utknięcia” do “przepływu” poprzez zatrzymanie się i pozwolenie na uformowanie się odczucia. Ponieważ proces ten można dodać do dowolnej metody terapii, nie zabiera on nic, a ma wiele do zaoferowania.
- Focusing sam w sobie nie stanowi kompletnej metody terapeutycznej. Musisz robić coś jako ogólną ramę – nawet jeśli jest to eklektyczna mieszanka, którą zebrałeś z wielu źródeł – a następnie dołączyć Focusing.
Jest to kolejny powód, dla którego psychoterapeuci każdej modalności powinni zbadać, w jaki sposób ich modalność może zostać wzmocniona przez Focusing.”
Focusing w psychoterapii, by wspomóc zmianę. Osobiste refleksje.
Praktykuję focusing odkąd się go zaczęłam uczyć i doświadczyłam na sobie jego mocy kierowania mnie w to, co nieznane. W sposób nienarzucający niczego wyłącznie dzięki obecności mojej partnerki focusingowej- dziękuję Ci Beatko. A mnie samej pozwalał z ufnością zatrzymywać się przy wewnętrznym doświadczeniu. Otwierałam się na to, co głęboko ukryte.
W swojej praktyce klinicznej korzystam bardzo często z focusingu, samego lub jako elementu terapii skoncentrowanej na emocjach EFT. Focusing jest niezwykle cenny w pracy z zablokowanym procesem, przy markerach ciągle powtarzanej historii.
Od kilku lat moim obszarem dużego zainteresowania jest szeroko rozumiana trauma złożona, gdzie bardzo często korzystam z focusingu. Pomaga mi on, gdy potrzebuje oczyścić przestrzeń, by pomóc osobie wyregulować intensywność swoich przeżyć. Budujemy w sposób doświadczeniowy bezpieczne miejsca, z których korzystamy wielokrotnie razem z osobą w procesie psychoterapii. W samej pracy z traumą focusing pomaga w docieraniu do cierpienia i kojenia go w zgodzie z tempem i procesem osoby.
Ode mnie
Opisując Focusing sięgam do źródeł anglojęzycznych, nie wszystkie określenia z focusingu da się jednoznacznie przetłumaczyć. Mam marzenie by powstał polski słownik focusingowy i liczę, że niebawem to się ziści. Pozostawiam w tekście oraz kolejnych artykułach nazwy angielskie.
Źródła:
Ann Weiser Cornell, Focusing in clinical practice. The essence of change
Eugene T. Gendlin, Focusing- oriented psychotherapy. A Manual of the Experiential Method.
Peter A. Levine, Ann Frederick, Obudźcie tygrysa. Leczenie traumy